Ruim 1,5 miljoen mensen in Nederland hebben een licht verstandelijke beperking (lvb) of zijn zwakbegaafd. Deze groep heeft een IQ tussen de 50 en 85. Door hun beperking lopen zij vaak tegen problemen aan. Schulden, criminaliteit en verslaving komen relatief vaak voor. Gelukkig ontstaan er steeds meer initiatieven om deze mensen bij de samenleving te betrekken en te voorkomen dat zij tussen wal en schip vallen.
Ze lijken op ieder ander. Dat ze een beperking hebben, weten mensen met lvb vaak zelf. Soms schamen ze zich daarvoor. Dan verbergen ze hun beperking voor anderen. Het lijkt dan of die er niet is. Anderen gaan dan dingen verwachten. Maar ze verwachten te veel. De persoon met lvb kan het niet waarmaken.
Wat valt op aan bovenstaande alinea? Het zijn korte zinnen, in redelijk eenvoudige taal. Het is de taal die iemand met lvb goed zou kunnen begrijpen. Het zou ideaal zijn voor deze mensen als deze taal standaard zou zijn, als ook belastingformulieren en stembiljetten in deze stijl zouden zijn geschreven.
Licht verstandelijk beperkten: cijfers en kenmerken
Even wat cijfers. Er zijn in Nederland ongeveer 1,5 miljoen mensen met een lvb of zwakbegaafdheid. Licht verstandelijk beperkten hebben een IQ tussen de 50 en 70. Zwakbegaafden zitten tussen de 70 en 85. Officieel hebben zij geen verstandelijke beperking, zij ‘zitten er tegenaan’. Toch hebben zij vaak dezelfde problemen als mensen met lvb.
Ik werk nu ongeveer 15 jaar met verstandelijk beperkten, waarvan de laatste 10 jaar met de doelgroep lvb. Deze mensen functioneren op het niveau van een basisschoolkind. Wie rond de 50 scoort, zit op het niveau van groep 3. Scoor je echter aan de bovengrens van zwakbegaafdheid, rond de 80, dan functioneer je cognitief rond de 12 jaar. En dat is al aardig wat. Je kunt lezen, schrijven, rekenen en spreekt misschien al een woordje Engels. En je hebt al een redelijk beeld van jezelf, een identiteit.
De vaardigheden van een 10 tot 12-jarige zijn al aardig ontwikkeld, nog bij lange na niet voldoende om mee te doen in een samenleving als de onze. Lvb’ers missen vaak het vermogen om de omgeving te begrijpen en zich hieraan aan te passen. Hun informatieverwerking is trager, ze zien verbanden moeilijk en overzien de gevolgen van hun handelen niet altijd. Intenties van anderen zijn lastig te begrijpen, wat vaak tot problemen in vriendschappen en relaties leidt. Het is lastig om moeilijke informatie te verwerken, vooral als deze niet gedoseerd binnenkomt. Brieven in ambtelijke taal, met veel bijzinnen, zijn daarom moeilijk te begrijpen.
Problematiek van lvb’ers
Ze hebben een beperking, maar verlangen ernaar om mee te doen en erbij te horen. Dit maakt dat lvb’ers en zwakbegaafden vaak makkelijk beïnvloedbaar zijn. Ze zijn een makkelijke prooi voor verkeerde vrienden, colporteurs en telefonische verkopers. Medewerkers van het callcenter van de Dirk Scheringa Bank hadden zelfs speciale scripts om mensen die ‘simpel’ overkwamen een lening aan te smeren. Roofdieren weten hun prooi feilloos te vinden.
Schulden, criminaliteit, verslaving. Het zijn dingen die bij licht verstandelijk beperkten en zwakbegaafden vaker voorkomen dan bij mensen met een hogere intelligentie. Een aanzienlijk deel van de verslaafde daklozen heeft in feite een verstandelijke beperking. En ook van de vrouwen die in handen vallen van loverboys valt een groot gedeelte onder deze doelgroep.
Licht verstandelijk gehandicapten willen normaal zijn, lijken vaak ook heel normaal, maar lopen herhaaldelijk weer tegen hun beperkingen aan. Dit tast hun zelfvertrouwen op den duur aan. Gevolg: een negatief zelfbeeld.
Initiatieven voor ondersteuning
We hebben hier dus te maken met een grote groep mensen die ondersteuning nodig hebben. En die is er gelukkig. Naast de begeleiding vanuit zorgorganisaties komen de laatste jaren steeds meer initiatieven van de grond. Een kleine greep:
- De LFB is de belangenvereniging voor mensen met een verstandelijke beperking. De vereniging organiseert onder andere trainingen en bijeenkomsten.
- Stichting Leer Zelf Online heeft als doel kwetsbare mensen digitaal zelfredzamer te maken in een wereld die steeds ingewikkelder wordt. Onder de doelgroep vallen onder meer mensen met een verstandelijke beperking. De stichting heeft onder andere een website ontworpen waarop geldzaken op een eenvoudige manier worden uitgelegd.
- ABC-date is een datingsite voor mensen met een verstandelijke beperking. De site bevat onder andere uitleg over hoe relaties werken. Voor laaggeletterden is er ook gesproken ondersteuning.
- Steffie is het initiatief achter ABC-date. Op de site worden moeilijke dingen makkelijk uitgelegd. Zo is er een uitleg over hoe stemmen werkt en ondersteuning bij het gebruik van de OV-chipkaart.
Dat deze initiatieven er zijn, is hoopgevend. We moeten onze wereld vertalen voor mensen met een verstandelijke beperking. Zo kunnen ook zij meedoen. De eenvoudige taal uit de eerste alinea van dit blog moet hen geboden worden in alles. Het is ook aan de overheid hier werk van te maken. Maak je websites eenvoudig, maak desnoods een aparte versie voor laaggeletterden. Lever mensen die hier behoefte aan hebben een formulier voor belastingaangifte in begrijpelijke taal.
En zo zijn er nog vele voorbeelden te bedenken, maar ze komen allemaal op hetzelfde neer: denk aan de mensen die het allemaal minder goed begrijpen. Want door te ingewikkelde communicatie wordt bijna 10% van de Nederlandse bevolking buitenspel gezet.
Tekstbureau Zorg Verwoord schrijft ook voor laaggeletterden. Ik maak ingewikkelde taal begrijpelijk. Dit vanuit mijn overtuiging dat taal iets van iedereen is en de wereld voor iedereen begrijpelijk moet zijn. Benieuwd naar wat ik voor je kan betekenen? Neem contact op voor de mogelijkheden.
Genoten van dit blog en op zoek naar een goede blogger voor je eigen site? Of zoek je om andere redenen een bevlogen, taalvaardige schrijver?
Leave A Comment