De zorg heeft verhalen nodig

Deze week las ik een interessant artikel in Tekstblad, het tijdschrift over tekst en communicatie. Het artikel gaat de narratieve benadering: de kracht van het persoonlijke verhaal. Verhalen sluiten aan op onze belevingswereld, meer dan droge feiten en redeneringen. Dit pakt niet altijd goed uit, soms verdringen bakerpraatjes de onderbouwde feiten. Anderzijds kunnen we hierop inspringen door de feiten een narratief jasje te geven. Ook zorgorganisaties hebben verhalen nodig om zich naar de buitenwereld te profileren. 

Vaccinatie
Ik lees over een jongetje. Zijn verhaal is opgetekend door zijn ouders. Ik zie het hummeltje voor me, hoe hij geleidelijk aan in zichzelf gekeerd raakt, zijn geleerde woordjes ineens weer afleert en uiteindelijk een diagnose autisme krijgt. Het laat me niet onberoerd. Ik ga erin mee, maar hoed me ervoor om me te laten meevoeren in de conclusie die de ouders wel trekken: het komt allemaal door de vaccinatie.

De wetenschap verwerpt dit verband en heeft genoeg bewijs om dit te onderbouwen. Afgezien van een paar uurtjes koorts heeft een vaccinatie geen nadelige gevolgen. Er is geen enkel aantoonbaar verband met het ontstaan van autisme. Kinderen die na de enting autistisch gedrag laten zien, waren al autistisch. De kenmerken openbaren zich doorgaans pas na het eerste levensjaar.

Ik weet het, ik geloof het wetenschappelijke verhaal. Toch merk ik dat ik mijn rationele zeilen bij moet zetten om niet te veel mee te gaan met het verhaal dat ik lees op de site van een antivaccinatiebeweging. Allemaal waar wat die wetenschap stelt, maar er mist iets wat de ‘antivaxers’ wel hebben en wat hun groeiende aanhang verklaart: verhalen.

Er mist een samenhangende opeenvolging van gebeurtenissen die de lezer herkent, waarin hij mee kan gaan, die hem meeneemt. Wetenschappers stellen droge feiten, cijfers, tabellen en grafieken tegenover de levendige verhalen van de antivaccinatiebeweging. Antivaxers begrijpen de kracht van verhalen. De wetenschap, als belangrijke betrouwbare bron van feitenkennis kan hier eigenlijk nog veel van leren.

Mythen, sagen en legenden
Van de antivaxers in het heden maken we een sprong naar het verre verleden. Dat verhalen meer beklijven dan losse feiten en voorschriften beseften onze verre voorouders al. Zij verpakten wijsheden in de mythen, sagen en legenden die we nu nog kennen.

Deugden werden op deze manier aangeleerd. Je bent snel klaar als je je kind of leerling vertelt dat hij/zij dapper, eerlijk, of wat dan ook moet zijn. Maar het beklijft pas echt als je een verhaal vertelt, waarin de held door zijn deugdelijke eigenschappen aan het langste eind trekt. Met een verhaal krijg je mensen mee, losse feiten missen een binding met het dagelijks leven.

Verhalen in de zorg
Terug in het heden, naar de verhalen van vandaag de dag. Een tak van de samenleving waarin verhalen hard nodig zijn, is die waarin ik werk en waarover ik schrijf: de zorg. Verhalen scheppen het echte beeld van je organisatie en de mensen die ermee te maken hebben.

Een goed voorbeeld is een mij bekende organisatie voor gehandicaptenzorg. Op de site staan blogs van een cliënt, de moeder van een cliënt en een medewerker. In de blogs vertellen ze hoe het is om verstandelijk beperkt te zijn, hoe het is als een naaste zo’n beperking heeft en hoe het is om te werken met deze doelgroep. Door alledaagse gebeurtenissen te vertellen, nemen ze de lezer mee en krijgt deze een beeld van het leven van een ander mens én van het reilen en zeilen in de organisatie.

Veel te winnen
De gehandicaptenzorg heeft aandacht voor het verhaal, zo ontdek ik al surfend. In andere takken van de zorg zie ik dit eigenlijk veel minder. Hier is nog een wereld te winnen. Neem de ouderenzorg. Op de sites van zorgaanbieders die ik bekijk, tref ik vooral feitelijke informatie aan. Het gaat over waar de zorglocaties zich bevinden, en wat de organisatie aan expertise te bieden heeft.

Ongetwijfeld is het allemaal waar, maar ik mis de verhalen. Sommige sites bevatten korte filmpjes met cliënten, maar dit is een minderheid. Blogs zijn er vooral van managers en coaches.

Waar zijn de cliënten? Waar is het verzorgend personeel? Waar zijn zij met hun verhalen? Hoe is het om zorg van de betreffende organisatie te hebben? Hoe is het eigenlijk om zorgbehoevend te worden en van een organisatie als X afhankelijk te zijn? Hoe is het om met zorgafhankelijke ouderen te werken?

Prachtige vragen om in blogs te beantwoorden om zo tot mooie verhalen te komen. En om het vooroordeel meteen de wereld uit te helpen: ja, er zijn wel degelijk ouderen die kunnen en willen bloggen. Meer en meer zijn ook zij thuis in de digitale wereld.

Veel narratiefs nog te winnen in de ouderenzorg. Dat geldt elders in de zorg eigenlijk ook, zo kreeg ik de indruk na een bezoek aan sites van enkele patiëntenverenigingen en ziekenhuizen. Over het algemeen goede en volledige informatie, maar geen echt verhaal, niets persoonlijks wat echt beklijft.

Waar is de ervaring van de patiënt in het ziekenhuis? Hoe heeft hij/zij het verblijf ervaren? Waar is de blogger op de site van bijvoorbeeld de patiëntenvereniging die vertelt over het leven met aandoening X?

In de zorg draait het meer dan waar ook om mensen. En mensen hebben verhalen. Neem die verhalen als organisatie mee in je presentatie naar de buitenwereld.  Vertel een verhaal, voordat het verhaal zichzelf schept ten koste van de feiten.

Genoten van dit blog en op zoek naar een goede blogger voor uw eigen site? Neem contact op voor de mogelijkheden.