Welke coronamaategelen gelden voor mij? Kom ik ook in aanmerking voor energietoeslag? De crises van de afgelopen jaren maakten leerden ons dat de overheid helder moet communiceren met burgers. Helaas moeten die het vaak stellen met saaie, onbegrijpelijke lappen tekst en blijft het antwoord op die ene vraag achterwege: waar ben ik nu eigenlijk aan toe? Taal moet overheid en burger tot elkaar brengen, maar zorgt juist voor een kloof. Wat kan de overheid hieraan doen? 9 tips voor ambtenaren om duhttps://zorgverwoord.nl/wp-admin/post.php?post=2317&action=edit#idelijker te communiceren met burgers.

Foto: Wikipedia

‘De regeling kent vanaf de start een margetoets om vooraf per bedrijf de maximale winstmarge te bepalen bij de uitvoering van het prijsplafond. Hiermee wordt overcompensatie als gevolg van het prijsplafond voorkomen.’

Bovenstaande tekst komt van de site van de Rijksoverheid, van de pagina over het prijsplafond voor energiekosten. Al in de eerste alinea komt deze brij van woorden je tegemoet. Het is in taal opgesteld die alleen hoogopgeleiden begrijpen. Bovendien is de inhoud totaal oninteressant voor de meeste Nederlanders. Zij zijn niet geïnteresseerd in een margetoets, wat dat ook mag zijn. Zij willen één ding weten: wat betekent dat prijsplafond voor mij?

Taalkloof

Er is een taalkloof in Nederland. Informatievoorziening is in handen van een kleine groep hoogopgeleiden. Die communiceren onderling met veel jargon, moeilijke woorden en lange zinnen. Zij begrijpen elkaar, want zij zitten op dezelfde golflengte.

Helaas communiceren zij ook zo met de burgers die zij moeten informeren. De meesten van die burgers hebben geen opleiding op HBO-/WO-niveau. Daarnaast groeit het aantal laaggeletterden en functioneel analfabeten door de achteruitgang van het onderwijs. En met de grote immigratiegolven van de laatste jaren is het aantal landgenoten dat het Nederlands niet als moedertaal heeft flink toegenomen. De meesten van hen kunnen wel een eenvoudig gesprek voeren in het Nederlands, maar informatie over het prijsplafond of coronamaatregelen in ambtelijke taal is echt te moeilijk.

Tips voor de overheid

Hoe kan dit beter? Hier 9 tips waarmee de overheid haar voordeel kan doen:

  1. Gebruik geen jargon of moeilijke woorden. Luister naar de taal van je doelgroep. Welke woorden gebruiken zij vaak? Een te moeilijk woord sluipt al heel snel in je tekst. Zeker als je gewend bent te schrijven voor een hogeropgeleid publiek. Op de site Zoekeenvoudigewoorden.nl kun je opzoeken welke woorden je kunt gebruiken. De kans dat een minder hoog opgeleide deze woorden kent en begrijpt, is redelijk groot.
  2. Houd zinnen kort en vermijd bijzinnen. Liever twee korte zinnen dan één lange met bijzinnen. Deel zinnen dus op.
  3. Gebruik alinea’s en houd deze zo kort mogelijk. Grote lappe tekst zonder indeling zijn lastig. Bundel informatie in korte, overzichtelijke eenheden. Kortom: gebruik alinea’s.
  4. Gebruik een groot en duidelijk lettertype.  Dit is vooral belangrijk voor laaggeletterden. Zij lezen anders. In hun hoofd smeden zij bewust letters aaneen tot woorden. Dit proces kost veel energie. Grote, duidelijke letters zijn beter herkenbaar en zorgen daarom dat het lezen vlotter gaat.
  5. Houd de tekst bondig en kom snel tot de kern. Zorg dat de lezer meteen de informatie krijgt die van belang is. Extra, overbodige informatie belast de informatieverwerking. Mensen raken het overzicht kwijt.
  6. Vermijd beeldspraak. Met name allochtonen kennen onze uitdrukkingen niet altijd. ‘Ik wacht even af’ is veel duidelijker dan ‘Ik kijk de kat uit de boom’.
  7. Schrijf afkortingen voluit. Dit verrast je misschien. Want afkortingen maken een tekst toch alleen maar korter en leesbaarder? Voor wie geen moeite heeft met lezen, klopt dat inderdaad. Maar een laaggeletterde moet bij een afkorting juist extra nadenken. Waar stond m.u.v. ook alweer voor? Schrijf je ‘met uitzondering van’, dan bespaar je de lezer denkwerk.
  8. Schrijf getallen als getallen. In het Nederlands schrijven we getallen onder de twintig voluit. Lap die regel maar aan je laars. Dus: 15 in plaats van vijftien. Dat is korter en veel begrijpelijker.
  9. Verduidelijk waar mogelijk met illustraties. Gebruik plaatjes die je tekst ondersteunen. Vermijd grafieken. Om die te interpreteren zijn scholing en ervaring nodig, die de lezer niet altijd heeft.

Tekstbureau Zorg Verwoord helpt overheidscommunicatie helder te maken. Onder het motto ‘Taal is voor iedereen’ help ik om informatie over belangrijke maatschappelijke onderwerpen begrijpelijk te maken voor alle burgers. Neem contact op voor meer informatie:

Neem contact met mij op!